O Ilija Jovanović (1950–2010) bijandilo ande Rumska/Srbija thaj barilo ande ’k řomaji mahala. Već sar têrno śav sas les bari truš palaj literatura. Ande Srbija žalas vov ande primarno thaj ande maškaruji škola. Palaj škola kêrelas bući pe l’ phuvja thaj ando bêrš 1978 munčisajlo ande Austria. Leskê trin xurde śavořê aśile ka papu thaj kaj mami. Kana sas von maj bare, avile vi von ando Beči. Pesko plano, te boldel pe palpale ande Srbija pala vuni bêrš, našti ankêrelas, sar vi le maj but aver migrantur. Ando bêrš 1975 njerisardja vov jekhe poemosa ek kompeticija ande ‘k privatno srpsko škola ando Beči. Kodja dja les e motivacija te teljarel maj dur pe pesko poezijako drom. Vov lja de atunčara te ramol poezija pe srpsko-hrvatski śib, pe njamcicko śib thaj maj palal vi pe řomaji śib aj kodja ande varijanta kata Gurbet.
Angluji data anklisti leski poezija 1990 ande antalogija kata o Gerald Nitsche »Österreichische Lyrik und kein Wort Deutsch«. Pala kodja ankliste leskê poezijakê knjige »Bündel / Budžo« (2000), »Vom Wegrand / Dromese rigatar« (2006) taj »Mein Nest in deinem Haar / Muro kujbo ande ćire bal« (2010). E publikacija kata peski maj paluji poezijaki knjiga či maj dikhlja la; ali kaj ramosardja e Elfriede Jelinek, kaj lja o le nobelosko prajzo palaj literatura, o epilogo pala peski paluji knjiga, kodja źanglja thaj zurales sas leskê drago thaj zurales lošajlo.
Le Ilijaski lirika pařuglja e Melitta Depner ande englezicko śib, ande italianicko śib, ande rumunicko śib thaj kam avel publicirime vi pe francuzicko śib. Vuni kata leske poemur thode sî pe muzika: kata o Koloman Polak (2002 ando »Budžo, das Bündel«), kata o Ferry Janoska (»Kunaći đili«, 2006) thaj maj palal kata o Friedrich Cerha (2016). Duj filmoskê patretur pa Ilija ankliste ando bêrš 2007.
Ando Romano Centro sas o Ilija presedniko maj but bêrš; specifično angažirime sas lo pe kulturaki sama thaj pe sama kata sićimasko aźutimos. De kata o bêrš 2016 sî jek parkosko anav thodo pala leste. Ando bêrš 1999, o Ilija lja o Theodor-Körner-Preis thaj ando bêrš 2010 o Exil-Lyrikpreis. Ka 25. novemberi 2010 gêlo-tar o Ilija ando Beči katar kaća ljuma.
(Translacija: Mozes F. Heinschink)
Bibliografija
Jovanović, Ilija. 1990. »Budjo« (taj aver poemur). In: Gerald Nitsche (Hg.): Österreichische Lyrik und kein Wort Deutsch. Innsbruck: Haymon, 18–23.
Jovanović, Ilija. 2000. Bündel / Budžo. Landeck/Tirol: EYE Literaturverlag.
Jovanović, Ilija. 2006. Vom Wegrand / Dromese rigatar. Klagenfurt: Drava. ISBN: 978-3-85435-483-3.
Jovanović, Ilija. 2010. News from the Other World. Poems in Romani. Translator: Melitta Depner. London: Francis Boutle Publishers. ISBN: 1903427541.
Jovanović, Ilija. 2011. Mein Nest in deinem Haar / Muro kujbo ande ćire bal. Mit einem Nachwort von Elfriede Jelinek. Klagenfurt: Drava. ISBN: 978-3-85435-645-5.
Jovanović, Ilija. 2012. Il mio nido nei tuoi capelli. Raccolta di poesie in romaní (gurbeto). Traduzione italiana di Melitta Depner. Prefazione di Cécile Kovacshazy. Postfazione di Elfriede Jelinek. Premio Nobel per la letteratura 2004. Patti: Casa Editrice Kimerik.
Jovanović, Ilija. 2017a. Cuibul meu în părul tău. Colecţie de poezii în limba romani (gurbetă). Traducerea în limba română: Melitta Depner. Cuvânt înainte: Cécile Kovacshazy. Berlin: Epubli.
Jovanović, Ilija. 2017b. Muro kujbo ande ćire bal / My nest in your hair. Poems in Gurbet and English, translation by Melitta Depner. Berlin: Epubli.
Cerha, Friedrich. [2016]. Liederzyklus nach Texten von Ilija Jovanović für Bariton und Klavier = Song cycle after texts by Ilija Jovanović for baritone and piano. Wien: Doblinger. [Partitur; zwölf Gedichte (in Deutsch) aus: Jovanović, Ilija. 2011. Mein Nest in deinem Haar / Muro kujbo ande ćire bal. Klagenfurt: Drava.]
Literatura maj dur
Eder-Jordan, Beate. 2006. Ilija Jovanović – ein österreichischer Roma-Autor aus dem ehemaligen Jugoslawien. In: Ilija Jovanović: Vom Wegrand / Dromese rigatar. Klagenfurt: Drava, 88–95.
Heinschink, Mozes und Peziza Cech. 2011. Ilija Jovanović (1950–2010) – O Ilija gêlo-tar amendar. In: Romano Centro 69 (März 2011), 4–9.
Filmur
Vom Wegrand in den Fluß. 2007. Filmisches Porträt des Dichters Ilija Jovanović. Erstellt von Florian Gehrer, Rosina Hecher, Barbara Koch, Sarah Prucha, Florian Sabary und Julia Siat, Österreich. (Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=LDSiLmE2WEMl, last accessed 20 October 2018).
Nebenan: Ilija Jovanovic. 2007. Regie Radovan Grahovac, Wien/Österreich. https://www.okto.tv/de/oktothek/episode/3021 (last accessed 20 October 2018.).