O Leksa Manuš (Aleksandr Belugin) bijandilo ka 7. februaro 1942 ando foro Riga/Latvija. Pe kuća vrjama sas e Latvija okupirime kata l’ Hitleroskê manuša. Le Leksas sas řusicka, latvicka, njamcicka, polcicka thaj řomane řêdêčine. Lesko papo sas o Jan Marcevič, jek polcicko Řom kataj Latgalia, kaj sî ande jugo-istočno Latvija. De śavořařa o Aleksandr haćardilo but pašê specifično la řomaja kulturakê.

Ande l‘1950-utne bêrš, e familja munčisajli ande istočno durutno regijono la řusijako, kaj lesko očuxo sas šêrutno kata jek avijacijako regimento. Kote o Leksa getosardja e sekundarno škola thaj pala kodja źalas ka Dalnevostochny federalny universitet. E familija munčisajli palal ando foro Riga. Kote o Leksa źalas po Latvijas Universitāte thaj lundjardja peskê studije pe fakulteta pala strêjini śiba. Sar studento ando foro Riga vov nakhadja but vrjama le Řomenca, kaj sićilo lengi řomaji kultura thaj diferentni řomane dijalektur. Vov getosardja peskê studije summa cum laude la tezasa Features of Latvian Romani (›Crte kataj latvicko řomaji śib‹), kaj ramosardja pe englezicko śib.

Ando bêrš 1970, o Leksa ansurisajlo la Nadežda Šnurkovasa thaj munčisajlo ande Moskva. Maj but de 20 bêrš kêrdja vov katka iztraživački bući ka ›Instituto pala informacije pa socialne nauke‹ kata e řusicki akademija le naukangi.

Ande l’ 1970-utne bêrš lja vov te publiciril peskê poemur pe řomaji śib. Leskê anglune kolekcije (ramome pe řomaji śib, numa publicirime pe řusicko śib) sas specifično poemur pala śavořê. Kodja naj čuda, kê le Leksasko angluno bêjato bijandilo 1971. Vi te ramosardja vov palal maj but poezija pala maj phure manuša, lesko intereso pala śavořêngi edukacija aśilo leskê. Ande l’1990-utne bêrš, vov getosardja jek ABC pala l’ śavořê pe severo-řusicko thaj latvicko řomaji śib.

O Leksa nakhadja diverzni klasični poemur pe řomaji śib: kataj řusicko śib (A. Puškin, A. Blok etc.), kataj ukrajinicko śib (T. Ševčenko, I. Franko), kataj ungricko śib (Sándor Petőfi, Mihály Babits etc.) thaj kataj latvijaki śib (J. Rainis, L. Paegle etc.). Leski translacija kata indijako epično poemo »Ramayana« ande englezicko thaj ande řomaji śib publicirisajli 1990 ande Chandigarh.

Paša peski literuraki bući, o Leksa publicirisardja vi lila paj řomaji śib thaj paj etnografija. Leskê akademijakê artiklur, translacije thaj poemur ankliste regularno ande l’ specifični řomane žurnalur avrjal kataj demîltuji USSR.

O Leksa mêklja kaća ljuma ka 24. majo1997 ande Moskva.

(Ilona Makhotina; translacija: Mozes F. Heinschink)

Bibliografija

Мануш, Лекса. 1973. Хочу лошадку. Москва: Детская литература. [Hoču lošadku] [I want a horse]. Moskva.

Мануш, Лекса. 1976. Звёздочка. Москва: Детская литература. [Zvezdočka] [A little star]. [Moskva].

Мануш, Лекса. 1980. Повозочка. Москва: Малыш. [Povozočka] [A little carriage]. [Moskva].

Manus, Leksza. 1980. Cigány Bölcsődal [Romani Lullaby]. Cigány költők versei gyerekeknek. Budapest: Móra könyvkiadó.

Мануш, Лекса. 1990. Valmiki’s Ramayana: Romani/English translation (abridged). Chandigarh: Roma Publications.

Manuš, Leksa. 1996. Romani čhib ābeca: eksperimentāls mācību līdzeklis. [Romani ABC: Experimental teaching aid]. Rīga: Sprīdītis.

Manuš, Leksa; Neiland, Jānis; Rudevič, Kārlis. 1997. Čigānu-latviešu-angļu un latviešu-čiganu vārdnīca. [Romani-Latvian-English and Latvian-Romani Dictionary] Rīga: Zvaigzne ABC.