Sinopsiso
Amari griža si te das amen godži pala kodola so sine brutalno mudarde bizi varesavi došh soske isi olen aver etnikano avipen. O dokumentarco Roma Tears (Romane Asva), režirimo kotar e Luminita Cioaba ko 2006 berš, transformirinela i oralno tradicija ki historija sar filmo te kerel pe diskusija pala e kerdi deportacija ko 1942 berš pe kerdi deportacija kotar e Romanijakere Roma ki Transnistria – sar važno/importantno themato so si but cera diskutirimo. I korkuritni-diskripcija ko dokumentarco režirimo kotar Romani džuvli crdela e naracijaja pala e “Romane-Sunto Manuša so Arakhen amen/Angelura,” e muzikaja so džala palal, olengeri ekskluzija/paldipe thaj olengero avipe paše dži ko Devel. Kodi jekh thaj jekh naracija si ko agor kotar o dokumentarco, deindoj jekh poetikano format. O džaipe kotar o phurano kalo-thaj-pharno snimimo matrijalo sikavela snimka kotar e manušesko rovipe kova so ačilo dživdo, giljavindoj pala olakere memorije kola si “na storija numa but, but asva.” E ačile dživde manuša ko akava dokumentarco avile sar politikane agentura kidijal so kerena, rekonstrukcija kotar olengero nekanutnipe, thaj dena kontribucije pe kolektivno memorije pala e Rroma zorarindoj e historijako važne/importantne memorije pe save trubuj te das amen godži. E deporticijakere viktime deskriptivno ulavena olengere storije dži kote uza olende si čhavore-e neve geracije kola so ka legaren e purengere kolektivno memorija – dži kote e jevera si sikavde ko lengero sakodivesesko dživdipe ko lengere khera. Vakerindoj sa e nivelura kotar e zorasar ispidimi deportacija, kotar e dukhavde Rromengere hakaja numa kodoleske soske si Rroma čhivde si ko na-adekvatne vi mizerne thana, e manuša so ačile dživde dena pes gindo pala e pharipena te ačoven dživde ko ivend, pala e nasvalipe so nakavde ko kampo, pala lengere amala, familijakere džene thaj kodolen so mangena sine numa von mule. O palem kerde kale-thaj-pharne pikture ažutin e vizuelno dikhipe pe bibahtale storije. Šudripe, mizerija thaj bokhalipe maškar e nakhavde na-humane kondicije thaj vi kerde kanabalizmo kova so sine mehanizmo te nakhavel pes o trajo. Te našavel pes kotar o bokhalipe sine o sakanutno mangipe. E Romengo dukavipe sine sakanutno, e konstantno gindipaja pala olengero kovlipe kolesar o Roma nakavena sine. Mule manuša sakote, si jekh mothovipe, kova so sine khetanutno ko sa e thana. Vi pala kodo so akaja dramatično historijaki faya sine butivar ignoririmi, upre tele o dokumentarco rodela baro respekto pala e manuša so ačile dživde, leindoj respekteja olengeri yor te ačoven dživde trujal o šhudripe, bokhalipe, dukhavipe vi mizerija ko 1942 berš. O dokumentarco sine prepindžardo thaj snimimo/rekordirimo avrijal Romanijatar, genindoj o thema sar I Amerika, Englanda, Izrael thaj vi ko avera thema.
Recepcija
Screening followed by a conversation with the director at the University of Washington – Seattle, 17 February 2017, http://lolodiklo.blogspot.hu/2012/02/roma-tears.html
Presentation and screening during the International Workshop on Transnistria, 26 April 2007, Jerusalem, Israel, http://czernowitz.ehpes.com/czernowitz12/testfile2007/0418.html
World premiere at the ‘The London International Gypsy Film Festival: Finding Romanistan’, 16–30 March 2006, http://www.romanianculturalcentre.org.uk/event/the-london-international-gypsy-film-festival-finding-romani/?&v=1
Screening at Academy GRENZE, symposium ‘Identity-creating Collective Stories in Europe’, 12–15 May 2010, Evangelical Academy of Siebenbürgen, Sibiu/Hermannstadt, https://www.akademie-an-der-grenze.net/akademien/akademie-mai-10/programm/
University of Torino, conference ‘Genocide and Forms of Intolerance of Roma and Sinti’ and screening, 10–11 October 2011, http://www.ilnostropianeta.it/wp-content/uploads/2011/09/programma_convegno_aizo.pdf