E Esma Redźepova (1943 berś – 2016 berś) gilabavda upral katar e 50 berś vaś entusiastikane publike ande Europa, Upruni (North) Amerika, e Maśkaruni Khamupruni rig (Middle East), thaj Azija. Luvudime katar o Nacionalno Publikano Radio sar ekh katar em e dunjavake (lumjake) “50 Bare Lalja” thaj koronadindi sar “E thagarni vaś e romani muzika” ka e Dunjavako romano konkreso ande Indija ando o 1976-to berś, e Esma sas khajma em e aśundi romani gilabavni ande e dunjava thaj kerda milja koncertura, but lendar vaś xumanitarne kauze. Lako ansamblo baśalda ande plaze, stadionura, thaj operne khera vaś gavutne thaj dunjavake śerutne.
Esma Redžepova
E Esma sas e ekhto (avgutni) romani muzikanta ande Jugoslavija te kerel koncertura thaj te audioramosarel aśal bare publike ande romani ćhib, thaj voj sas e ekhto makedononi romni te gilabel pe televizija. Voj kerda maj but katar e 500 gilja ande but audioramosarina, khajekh lendar lline “sumnakaj” status ande e angluni Jugoslavija; lake albumura thonandre “Gilja vaś ekh makedononi cigana” (Monitor), “Ćhaje Śukarie” (Dunjavaki Dori), thaj “Ciganono than” (Dunjavaki Drakhin).
Bijandi ando o romano pero ande Topaana, Skopje, Angluni Jugoslavni Republika Makedonija, e Esma sas ekh katar e śov ćhave ande ekh ćori muslimanoni familija; lako dad xasarda pesko pirno ando o Dujto Dunjavako Maripe thaj palal gadava koselas minija. Kana sas 11 berśengi voj arakhadili e Stevo Teodosievski-sa, ekh etnikano makedonono akordionisto thaj aranźjoro kon pindźarda lake talantura thaj la mukhipe (permiso) katar lake bijanutne te treniril la sar audioramosarni artista (na ekh kafenjavaki gilabavni, savo ka avelas laźapenaske). Kana kerda deśtrin berś, e Esma aćhili ekh ćerxen kas sas peski biznes marka “Ćhaje Śukarije“ (śukar romani ćhej).
E Esmka thaj o Ansamblo Teodosievski gele te beśen katar e Makedonija ande Serbija ando o 1961-to berś te kultivirin maj buxle śajpenata thaj naśen katar e stereotipura mamujal e roma ande e muzikalno industrija.
E Teodosievski visija thaj e Esmake śajpenata kerde ekh perfektno kombinacija vaś romano ekzotizmo thaj fineso. O Stevo thaj e Esma kompozirisarde gilja save von transformirisarde ande scenake xoreografije thaj save thon andre tanco, kostumo, thaj dramatikane scenariura save sikaven o spektakularno emocionalno diapazono thaj dramatikano potencialo vaś e Esmaki lali. E duj źene line pe ando o 1986-to berś (ekh katar e avgutne “miksime lipenata” ande e Makedonija) thaj sas biulavde muzikalne partnerja źi ka e Stevosko meripe ando o 1997-to berś; laki kariera lungosarda lake ćhavenca. O Stevo thaj e Esma irisarde pesko kher ande ekh muzikalno śkola savi kerelas buki sar treningosko than aśal 47 ćhave, but lendar katar ćhore khera. Lako lindo ćhavo, aranźijoro/ kompozitoro o Simeon Atanasov lungosarel lako palmukhipe.
Turjal e berśa o ansamblo la ekh verver internacionalizmo: muzika katar verver regijonura ande Jugoslavija aćhile kotor katar lenge repertoarja thaj i katar paśutne Balkanone thema thaj avrjal. Kaj gilabelas ande deśpandź ćhiba, andrethode sa e Balkanone thaj Khamuprune (East) Europutne ćhiba, thaj i evrikanes, njamcones, thaj xindi, e Esma personifirisarda o fleksavipe, inovacija, thaj kosmopolitanizmo vaś romane artistura. E Esmake gilja, khajekh drom sas bazirime pe ćaćune źivdipenaske incidentura, ramosaren e lośa thaj e dukha vaś khamipe, sar ande e anglal-akhajrde lipenata, o ćhorupe e romengo, thaj e dukh ando o ulavipe, gasavo ande savo rezultiril Balkanone murśa te źan bukjate avrjal o them.
E Esma sas la ekh baro dipe ka biginde pirnothovipenake (advokacijake) thaj dumodipenaske programe aśal źuvlja thaj biavantaźone populacije, andrethode e biśajde thaj e naśline. Voj sas pakivalo prezidento vaś o Makedonono Lolo Truśul; ando o 2000-to berś, e Organizacija vaś Romane Źuvlja da e Esma o alav “Źuvli vaś o Milenium”. Ando o 2002-to berś e Esma sas nominirime sar Ambasadoro aśal Naśline ande Makedoniaja karing e Kidinde Nacije, thaj voj sas nomirime vaś ekh dujto drom vaś o Nobelosko Paćako Prizo. Ando o 2010-to berś, voj sas dindi o Makedonono Ordero vaś Pakiv (Merito), thaj ando o 2013-to voj sas dindi o alav e Makedonijaki Nacionalno Artista.
Rights held by: Carol Silverman (text) — Angel Ivanov (translation) | Licensed by: Carol Silverman (text) — Angel Ivanov (translation) | Licensed under: CC-BY-NC 3.0 Germany | Provided by: RomArchive