TL: E, o audio ramosaripe kaj me bićhalav si ekh katar em e palune koncertura vaś ekh grupo savo sas akhardo romano. [O albumo] sas palem muklindo bikinipenaske ando o paluno berś [2015-to]. Vov si o purano plus khajekh maj but, save naj ćaćaes [katar o grupo] romane, ama buxleste doridinde, soske vov si peske o Koen [De Cauter] kon baśalel.

SL: Ta o Koen si kon si totalno ververe muzikantonenca?

TL: Va. [Si i] khajekh [gilja ando albumo] save muro dad gilabel. Ekh katar em e palune koncertura e grupokoske sas audio ramosardo ando Antverpen [Antwerpen], sade avrjal katar muro vudar [asal] ta si tut o tramvajo kaj nakhel turjal soske sas ekh katar e godola divesa ande save von zumaven te inkalen e vurdonjen avrjal o foro kaj phenen e manuśenge te na trubusaren len, sar ekh durjalo godipe vaś e 70 berśa katar o 19-to śelberśipe kana sas ekh kriza thaj sako ekh kurko manuśa ni tradenas vurdonja. Tut ni mukhenas tut te les pesko vudono soske sas e gajda phendi petroleski kriza. Thaj pe gadava dive, o sivno e thanesko kaj bućhol Patin, o Uiljam [William], phenda, „ka aves te basales? Kadava ka avel miśto.” Ta ame avilam e Romanesa, kon si o Koen De Kauter thaj lesko ćhavo o Dadźo De Kauter [Dajo De Cauter] kon baśalel po dujulo baso, thaj muro dad, o Vivi Limberg, thaj me pe violina thaj khajekh vokalistura khajekh drom. Me lem te baśalav pe nevi violina gadava dive. Thaj muro dad sas o manuś kon sas ande perfektno forma. Me vaźe dav man godi o koncerto sar ekh katar em e laćhe vrjame ande save me baśaldem lesa. Ta vov akompaniril thaj gilabel. O Koen baśalel pe gitara pe gadaja gili, thaj me baśalav pe violina thaj gilabav zalaga. Va, kadava si. Voj si matipenaski gili, “Me Hum [Sem] Mato.”

SL: Źanes tu vareso aśal o xaingape vaś “Me Hum Mato”?

TL: ­­ Na, me pakjav kaj voj avili źi amende katar o Śnukenak [Schnuckenack] [o Reinxardt {Reinhardt}].

SL: Sas voj ekh katar e godola gilja katar o Daumenikel [Daumenickel] Triska?

TL: I me pakjav sar tute. Date voj maj zalaga aśundol kadja. So me kamav te phenav si [e Triska-ke gilja sar e] “Tchavo” thaj “Tu Djaial” thaj “Man Hi Tschi” si ćaćhes leske – “Me Hum Mato” dikkhindol pes kaj si zalaga verver. Ama me ni źanav baś sar trubul. [...]

SL: So tu akhares o stilo o “nevo manuś”, źanglindol pes kaj vov si doridino sade kadalesa kaj tubusavon ande leste sane baśalipenaske pora thaj kaj baśaldindol pes but note, aj si gathe aver texnike kaj si verver?

TL: Va, e, si verver śkolje. Thaj atoska kadala si i von ivande generalizacije. Ama me kamav te phenav kaj dikhlindol pes mange kaj e franzuskani śkola, sar e Biréli, astarda te trubusarel kadala sane baśalipenaske pora, thaj kaj trubusarel e rig savi normalno naj trubusardi ando o baśalipe te śaj vaźe kerel maj thuli aśundin lesa. Ande kadaja franzuskani śkola tu śaj arakhes em e neve manuśen sar o Adrien Moignard kon i vov astarel ćaćes te trubusarel but modalne ideje, so von akharaen moderno fraziripe. Si ekh terno studento kon avilo khere thaj phenda, “Me aśundem kadaja gili” - me pakjav kaj sas o Sebastien Dźinau [Sébastien Giniaux] kon baśalelas ekh melodija savi me bistrav man akana, thaj vov phenda, “ćaćes, ka avelas but miśto bi e ritmoske sekcijasa,” soske vov naśelas but dur katar e xarmonija kaj e ritmo baśalne kerenas, kaj vov te phenes serdolas pes sar bidoridindno ande ekh vrjama. Thaj i vov, peske korkoro, śaj uśtavel but maj but [pe] peski phuv. Me akhjarav so vov ćhanil.

SL: E va, o Sebastian Dźinau, me pakjav kaj vov si ekh katar e muzikantura kon si em but źangle kaj baśalen ciganono dźaz aj dźaz manuś aj so tu kames te akhares le, ama, ćaćes, les si les sa kadava źanipe ando baśalipe vaś balkanone stilura, ta les si les sa kadala efektura thodine pe leste thaj zumavel te buxljavol pra but. Ta me pakjav kaj śaj khajma kana vov zumavel te anel peske aver artistikane ideje andre, vov ni sa del andre miśto gajda sar e źene kamen te aćhel.

TL: E me ni źanav. Kamav te phenav kaj, me kamav te vakjarav lesa. Man sas man e ideja kaj vov źanelas but miśto so me ćhanisardem kana ame vakjarasas. Me ni aśundem but vaś e bukja kaj vov kerelas ande em e paluni vrjama. Me źanav kaj vov si ekh ćelo baśalno, thaj vov phenel kaj o ćelo naśti te avel adaptirime [ka o ciganono dźaz], so me pakjav kaj si but bilaćhe. Me pakjav kaj kadava si kadja. Me sem siguro kaj kadava si kadja. Kamav te phenav kaj me, te me te źanglem sar te baśalav po ćelo, atoska me siguro ka trubusaravas les, me sem siguro ande kadava. Me godisavov vaś e maj terni generacija, e ekh generacija kaj me ćaćes but kamav, date me ni baś źanav so vov kerel, si kadava o Antoan Bojer [Antoine Boyer]. But pajastalo. Ama atoska so me aśundem sas leski solo gitara, savi ni sas akompanirime khanikastar, ekh solo kotor savo si but śukar.

SL: Te phenes sar ande o stilo e Dźangoske [Djangoske] improvizacije, o ekhsavo vogjalo tipo vaś leske solo improvizacije?

TL: But maj dur katar o tonalno – les si les ekh modalno seripe karing leste. E Dźangoske improvizacije si but sar romantikane, vortane xarmonalne bukja. Tu śaj sako drom seres, kadaja si e (I), kadaja si e (V) korda. E Antoaneske kotora si maj laćhe kerde. [...]

SL: Aśunes len tu but drom, te si dźaz manuś festival, ta te tu keres ekh konkretno stilo muzika savi naj reslini sar o “dźaz manuś“.

TL: Va, me pakjav kaj kana e manuśa irin pe karing mande, kadava si sar si te si abo e buki savi von mangen, si vareso kaj naj mot a mot “dźaz manuś,” soske von źanen kaj me naj sem pakivalo te kerav kadava. Thaj pe aver rig, me sem i asociirime e purane stilosa ando baśalipe, pe aver rig, ta vov si zalaga avrjal pesko than. Ama maj but katar e droma me sem pućlidino katar e gilja, so e amerikanura ka akharen “e ćaćuni buki” [asal].

SL: Va. Godisaren von e gilja te aven e “ćaćuni buki” maj but katar e instrumentalno muzika?

TL: E, definitivno sar si gilabavdo ande romani ćhib, vaźe si maj direktno doridindo ka o manuś de kozom te kames te phenes – me ka iriv man katar muro drom. [E Danijako romano gitaristo] o Fapy [Lafertin], vov sar mande, ćaćes kamel te avel but specifikano aśal o repertoaro savo vov baśalel. Me pakjav kaj ka avel tuke pharo te arakhes e Fapy aj man te baśalas, te phenas, [e Dźangoske kompozicije sar e] “Minor Swing” [Cikno meśkipe] aj “Djangology” [Djangologija] ande ekh koncerto. Date e Fapy si les, ama kadava si soske vov ćaćes kamel but te avel doridindo e Dźangosa thaj e ciganone dźazosa. Me ćaćes naj ka alosarav kadala melodije. Ama o Fapy si but laćho te arakhel but laćhe purane melodije thaj bukja save khonik ni baśalel. Ta vov sas ande ekh katar e baśalipenata maśkar e manuś ande e Xolanda. Vov kaj kerelas ekh melodija – śaj khajma te sas “Lentement Mademoiselle [Lagano rajnije],” aj sade ekh gili katar o Django kaj khonik ni baśalel, funamentalno – thaj [gitaristo] o Paulus [Śafer {Schäfer}] phenel, „tu sako drom baśales kadala na normalne melodije! Soske tu ni basales” – Basher mo tchomôni Romanes, si so vov phenda lilikaneste (literalno). Te phenas, basal vareso katar kiri kultura, amaro manuś stilo. Thaj atoska o Fapy phenda, “ok, astar, źa angle, phen vareso!” Thaj atoska e aver źene astarde te baśalen [amerikanono dźaz standarto] “Sa mandar.” Deh-deh-deh [najesko maripe]. Kamav te phenav, kadava kerda e Fapy te asal, soske voj si amerikani melodija! So tu kames! Vov phenda, “kames tu vareso romanes, thaj atoska tu astares te baśales ekh amerikanoni melodija!” Ta me pakjav kadaleske e amerikancura śaj te phenen, te keresas khaj ekh gilja, sar e ćaćuni buki, voj si maj but doridindi karing e manuś kultura de kozom sisavo dźaz standarto kaj tu śaj godisares tut, i te o Dźango te baśalda la but thaj but droma thaj sako ekh baśalel la.

SL: Asapenaske si, e ideje saven e manuśen si len dependin pe kadava katar von si, aśal so kerel o autentikano vareso, thaj napal te pindźarel pes kaj e muzika sako drom avel katar khajekh than, voj phirel, voj si lindi averendar, voj si kerdi nevi.

TL: Va, ćaćes. Gajda si sar trubul te avel sako drom.

[...]

Ekh katar sa e źene kaske gija me ćaćes kamlem si o Bamboula [Fere {Ferret}]. Vov arakhada ekh drom te thol e alava ekhe thaneste, i ande romani ćhib, kaj kerda la te aśundol pe zalaga maj but – źalas miśto e ćhibasa thaj tu śaj seres ekh godjaver phurano rom kon ćhol e alava ekh averesa thaj ko na phenel sako drom e ekhsave bukja. E, barem phenel e ekhsave bukja, ama ande ekh gasavo xumoristikano thaj maj but laćhardo drom. Vov ni trubusarel but kater e njamcone alava. Me pakjav vov vareso zalaga sas źanglo kaj tu śaj zumaves te naśen lendar.

SL: Soske godola śaj te aven khajekh alava sar nasvaleski rovli te kamesas te phenes vareso kaske tu naśti arakhes leske alava ande e romani ćhib?

TL: Va, normalno tu sade trubusares sisav njamcono alav savo tut trubul tut, te naj ekh gasavo ande romani ćhib. Thaj vov ka arakhel aver ćhan te fraziril les te śaj tu avri barem thoves, katar e duj, ekh katar e najmacone alava. Von śaj te na thovel avri sa lendar soske naj śajdo, me pakjav. Thaj ekhvarinate vov ka, ande khajekh punkto vov phenda, “śaj khajma,” thaj amen si amen alav aśal “śaj khajma” ama voj si trine silabendar kerdi, thaj ande gadava punkto so les trubulas les sas ekh silaba. Ta gadaleske vov trubusarel o njamcono alav thaj phagel les ande ekh silaba a na ande duj [asal]. Ama kadala gilja si definitivno maj but kreativne de kozom but aver aśal e lirika. Me ćaćes kamav e gili “Man Hi Tschi” soske voj si but śukar melodija. I e lirike si – e si sade duj strofe thaj von sar khajma keren trin katar lende kaj kombinirin [khaj ekh].

SL: Thaj kadava sas ekh gili katar o Daumenikel [Daumenickel] Triska?

TL: Me sem but siguro ande kadava. Thaj me pakjav vov sas i kon gilabelas la [pe e originalno audio ramosarin]. Me naj sem but siguro ande kadava, ama kadava si muro buxlo pakjape, soske phendol pes po albumo, thaj me ni źanav baś savi voj si soske me i ni źanav te muri dej kerda o ćhib boldipe ande brail [braille] precizno. Me pakjav kaj voj phenel Häns’che Weiss aj voj phenel Schnuckenack [Reinhardt], thaj te te na si o Schnuckenack, voj si o Titi Winterstein kon baśalel pe violina, me sem siguro ande kadava. Voj si ekh LP. O źeno kon gilabel la, me sem definitivno kaj naj vov o Schnuckenack, me sem siguro ande kadava, thaj kaj voj naj i e Häns’che, naj i o Titi. Ta me pakjav, aśal varesavi kauza, kaj si peske o źeno, soske vov si ekh purano manuś, me sem but siguro, te tu aśunes e lali thaj o paćalipe vaś so vov kerel. [...]

Rights held by: Siv B. Lie (text) — Angel Ivanov (translation) | Licensed by: Siv B. Lie (text) — Angel Ivanov (translation) | Licensed under: CC-BY-NC-ND 4.0 International | Provided by: RomArchive