Severno the zapadno Evropa

Rodipe

Hazel Marsh

Romano/Dromaskero bašaviben andre Britanija the Irsko

Romane/Dromaskere grupa

E Anglija the o Irsko hin kheriben perdal o vajkeci etnicka grupa, le Romengere/Dromaskere, he Paveeskere (Irsko), Nawkenskere (Skocko), Kalengere (Wales), Romanichalskere (Anglija), Bargeeskere, Fairgroundskere/dromaskere andal o cirkusis the le Romengere. Ži pro averipena, kana pes rozginel pal o manšengere problema, dukha kale grupen pre britcko the irsko manuša hin čepokana uznajimen.

The avka andro berš 1906 Cecil Sharp – zathodo dad perdal o angliciko manušeskero nevipen – irinďas, hoj “nekfeder giľavipen, so šunďom, has Romanichal, Betsi Holland.” Andro pandžvardešte berša andro čirlatune šelberš, phenďas baro folkloristas o Hamish Henderson, hoj skidľipen le tradična sthodžipena le skotcke dromengere, has “sar te bi chudľanas kučori telal o Nijagarsko pelopaňi, hoj te zachudel o paňi.”

“Romano bašaviben”, so pes bašavel pre bašavibnaskere festivala andre Anglija, na mušinel te sikhavel kheratuňi identita le Dromaskere/Romanichale.

Bašavibnaskere tradiciji the nevipena

O majstra pal o nevipen the fleksibilita, Travelara the Romanichala tradičnones skidle avri the kerde o sthoďipena andal o anglune žanra the mujeha predine avre generacijenge. Lengero aver historicko the kulturno predžiďipen len ľidžal kijo bašaviben the giľa aversar le buteder dženendar Gorja. Na phandle kije iste konvenciji, sar o Gorja, Travellera the Romanichala narokom prekeren e harmonija the o metrum, sako kerďa giľaha. Giľade štila hin tradicijengero solo, dramaticko, poľiko the šundo (phendo avral), žadik so pes o bašaviben bašavel pro bašade, so šaj lokes len peha – lavuti, brumla, melodeona abo roj.

Sar phenďas kulturno antropološka e Carol Silvermanovo, o bašaviben the o kheľiben sikhaven jekh le čepo thanendar, so hine otkerde le Romenge perdal o pozitivno jekhetaňiben sakoneskera identitaha. The avka, avka istes, sar aver marde the marginalizimen grupa, Dromaskere the Romanichala, hin len cikňi kontroľa upral peskeri reprezentacija.

Festivalovo poľitika

Eksoticko sikhaviben “le Romengero” pre kajse inepa, sar la prirodatar bašavibnaskere, dzive the kamibnaskere, zoraľisarel ďiveseskere goďa pro “čačipen”, save šaj keren, hoj o Dromaskere the Romanichaleskere andre Anglija the andro Irsko avena thode pre sera, sar “na čačutne Roma”.

Romano bašaviben, so pes bašavelas pro bašavibnaskere festivala andre Anglija, možno na sikhavel kheratuňi indentita le Dromaskere/Romanichaleskere. Pro sikhaviben o festivalos “Ezereskero drom”, so has andro berš 2000 Barbicanende andro Londinos, has sikhado tel o nav “Jekhetaňon peskereha andraluneha Romeha... Aven the čujinen Romengero taťipen la jagatar.” Kerdo le špecijalistenca Word Music, o festivalos buteder sikhavelas vichodoevropsaka the Flamengo bašavibnaskere žanra. Perdal o romano novinaris Jake Bowers, na has konzultimen ňisave kheratune romane grupa – Dromeskere. O organizatora pele andre bibacht “pal e eksotika”, sikhade “le Romen”, sar te bi kampenas andro aver than the časos.

Eksoticko sikhaviben “le Romengero” pre kajse inepa, sar la prirodatar bašavibnaskere, dzive the kamibnaskere, zoraľisarel ďiveseskere goďa pro “čačipen”, save šaj keren, hoj o Dromaskere the Romanichaleskere andre Anglija the andro Irsko avena thode pre sera, sar “na čačutne Roma.” Sar phenďas o profesoris pal o romano sikhaviben o Thomas Acton, kada šaj anel bari bibacht. O rasismus aščal Dromeskere the Romanichaleskere, hin but phandlo andro čujiben, hoj kala grupa but na sikhaven pašes kijo miticka stereotipa “čačutne Romes”.
O giľa so giľaven o irska the skocka Dromaskere the anlicika Romanichala, na mušinen te avel perdal o buteder Gorja “lokes šunde”, aľe perdal e angliciko manušeskeri giľošis the skidlo Shirlei Collins, hin “calkom fasciňimen”.
Angliciko manušeskero džanibno o Martin Carthi, irinďas andro zairinde pro obalis, pre peskero CD Dživipnaskere sikhavibena (1998), hoj o terena phende lava le Mike Yates 1974 le angliciko Romanichal Levi Smith... konfrontinďas savoro, so mange gondoľinavas, hoj kerel e bašavibnaskeri voďi the prekerďas pes.

Angliciko manušeskeri giľošis Norma Watersonovo, tiš rado dikhel o giľa Brazils, Wiggi Smith, Duncan Williamson, Jasper, Minti the Levi Smithovo, Mari Ann Hainesovo, Phoebe Smithovo the Belle Stewartovo, hoj te phenas o nava le čepo Dromengere the Romanichalengere, so irinďas o Mike Yates the aver skidle.

Pherasuno hin, hoj o etnicka grupa avka buterval thode seraha pal o oficijalno sikhaviben le anglicikeha the irskoha dživipnaha, pes ačhile dženenge so lidžan le manušengere tradiciji, so e urbanizacija, industrijalizacija the modernizacija rozmarďas andre populacija Gorja.

Rights held by: Dr. Hazel Marsh (text) — Martin Gális — Iveta Kokyová (translation) | Licensed by: Dr. Hazel Marsh (text) — Martin Gális — Iveta Kokyová (translation) | Licensed under: CC-BY-NC-ND 4.0 International | Provided by: RomArchive