Phučiben: Ko rozkerinel pal kada, so hin andro Archivos?

Odphenďipen: O timos so ľidžan o Roma, Sinti the Cale (Gitanos) hine eksperta, avri kiden the schvaľinen sa so hin andro RomArchive. Nekbareder kuratorka perdal o bašaviben hiňi e Petra Gelbartovo, romaňi muzikologička, sikhľarďi, aktivistika the lavutarka. O teksta so bičhaven andre bašavibnaskeri sekcija hine kerde sar le romane ta he na romane autorenca, he le jekhetane autorenca Siv Lie the Carol Silverman.

P: Soske nane miro jileskero bašaviben abo interpretos zailo?

O: Bašaviben the kheľiben hino lokes jekhetano le romane dženenca the pro internetos hin but priklada pal o romane giľa. Peršo fazija pal o bašaviben RomArchive sigeder lel materijala the vakeribena, save nane maškar o džene avri dine. Le kuratorengero cjelos hin te sikhavel interesna priklada so keren o Roma he romano vplivos pre phurikaňi kultura, the mek te na paťal varesave butľikerde predpoklada.

P: So kamel te sikhavel le bašavibnaskeri sekcija RomArchive?

O: But harmonicko the he avka aver skidľipen, hin les zor te sikhavel le gindenge baro dikhľiben pro romane džene, pro averipen kalestar, sar pes o romane lavutara buteder redukinen pro stereotipa. Le kuratorengero cjelos hin te sikhavel interesna priklada so keren o Roma he romano vplivos pre phurikaňi kultura, the mek te na paťal varesave butľikerde predpoklada. Le bašavibnaskeri sekcija sikhavel privilegovane romane hangi the romane nazora.

P: Sar šaj dochudav pes abo avre džanibnes andre bašavibnaskeri sekcija?

O: O kuratora pal e bašavibnaskeri sekcija len le dženendar prithovibena – irinen amenge pre irm.nyu@gmail.com. Te prithoven, hoj pes te zathovel varesave pridžarutne lavutaris abo grupa, len tumenge, hoj amen šaj avel aversar obmedzimen o čačipena. Hin amen nekbuteder interesis pal o sthovkeľara the džanibne, so sikhaven aver džanibnaskeri kvalita, originalita abo potencijalis te kerel bari roľa andre goďi – so sikhavel e ekzibicija. Aščal kada, hoj o RomArchive hin projektos so les ľidžan o Roma, sigeder keren than le džanibnenge le vajkeci nominacijenca le Romendar, Sintendar, Calendar abo aver romane jekhendar the organizacijendar.

P: Sar hine sikhade (vičinde) “romane lavutara” the soske nane vičinde “Cikani?”

O: Maj 12 ži 20 milijona Romen hin pre luma na ča aver kultura, aľe he aver nazora pre kada sar pes te vičinel. But Roma the Sinta len o lav “Gypsy” vaš o pejorativno abo na čačo, vaš kada, hoj džal avri la chochaďa predstavatar, hoj o Roma has Egiptostar. O lav “Cikan”- bo mek na lačhes “cikan” – ľidžal popularne goďa (sar nane ľikerde o čačipena abo bijegondžakeri ekzistencija), save len nane ňič jekhetano le adaďiveseskerenca romane kulturenca. “Romano phirduno dživipnaskero štilos” pes pal o deš berš zalel ča pro džene varesave cikne telune grupi, žadik buteder Roma the Cale (Gitanos) hine zabešle perdal o šelberš.

“Gypsy” hino dukhado terminos, avka istes sar “Cigan”, “Zigeuner” the aver ekzonima, he te rakhaha but Romen so peske kavka phenen maškar peste.

Paš kada, hoj rasovo kategoriji hine manušanes ačhade, nane ňisavo savoredženengero dovakeriben pal kada, ko hin the ko nane Rom abo “Cikan”, he te e romaňi etnicita the o čhiba hine savoredženenca ile sar andal e južno Asija. Aščal kada, hoj hin but diskriminacija pes varesave romane lavutara anglal e majorita na sikhaven sar Roma abo Cikana. Visardes, varesave džanibne bije bari vazba pre romaňi džajstra phenen, hoj hine “Cikana.” O RomArchive sikhavel džanibnen save pal peste phenen, hoj hine Roma, Sinta abo sar aver “Cikana” the save hine ile tiš avka aver Romenca.

P: So šaj anglal užarav la bašavibnaskera sekcijatar RomArchive?

O: Paš o oda, hoj pes buchľarena adaďiveseskere archiva the sikhavibena hin la bašavibnaskera sekcija cjelos te lel so nekbuteder romane autoren, save bi perdal peskero dikhiben sikhavenas but bašavibnaskere vakeribena.

Perdal o buteder informacii amenge irinen pre kaja adresa.

Rights held by: Petra Gelbart (text) — Martin Gális (translation) — Iveta Kokyová (translation) | Licensed by: Petra Gelbart (text) — Martin Gális (translation) — Iveta Kokyová (translation) | Licensed under: CC-BY-NC 3.0 Germany | Provided by: RomArchive